گوشه‌ای از تفسیر آیت الله جوادی آملی ۶۳: هم از این طرف به عاملین زكات می‌گویند شما آن خوبها را انتخاب نكنید هم از آن طرف به انسانهای مكلف می‌فرمایند اگر خواستید به مقام ابرار بار یابید باید آن مالهای محبوب را اعطا كنید

به نام خدا

مسئولین جمع زكوات دستور می‌دهند كه شما وقتی كه می‌خواهید زكات بگیرید آن مالهای خوب را انتخاب نكنید كرائم اموال را نروید نگیرید البته اگر چنانچه گوسفند و گاو و شتر . بود ناقص معیب بود و امثال ذلك آن را فقه مشخص كرد كه مجزی نیست ولی اگر گوسفندی سالم بود ولی بهتر از او فربه‌تر از او هم در رمه بود اینكه مامور جمع زكوات است به سراغ كرائم اموال مالدار نرود هم از این طرف به عاملین زكات می‌گویند شما آن خوبها را انتخاب نكنید هم از آن طرف به انسانهای مكلف می‌فرمایند اگر خواستید به مقام ابرار بار یابید باید آن مالهای محبوب را اعطا كنید این یك مكتب خوبی است برای تربیت متقابل نوع این قصه‌هایی كه نقل شد كه رسول اكرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) این كارها را كرده است از همین قبیله است كه یك عاطفه متقابل است و آنچه هم كه در فقه ملاحظه می‌فرمایید كه از این طرف عاملین زكات موظف‌اند كه انتخاب نكنند از آن طرف مؤدیان زكات برایشان راجح است كه بهترین مال را بپردازند برای حفظ همین تربیت متقابل است روایات فراوانی در جوامع روایی آمده بخشی از آنها مربوط به باب زكات هست مقداری از آن روایات را مرحوم صاحب وسائل در كتا ب زكات در ابواب زكات نقل كرده باب 14 ابواب زكات انعام آنجا آن روایت را نقل كرده كه حق اختیار با كیست؟ آیا با عاملین زكات است یا با مؤدیان زكات آنجا روایتی از خود حضرت امیر (سلام الله علیه) است به عنوان بخشنامه كه امام ششم (سلام الله علیه) می‌فرماید كه امیرالمومنین مصدقی را یعنی مأمور جمع صدقات را از كوفه به بادیه كوفه فرستاد بعد فرمود یا عبدالله انطلق و علیك بتقوی الله وحده لا شریك له و لا توثرن الدنیاك علی آخرتك و كن حافظاً لمااطمئنتك علیه راعیاً لحق الله فیه حتی تاتی نادی بنی فلان» یعنی حافظاً لدین الله برو حركت كن وقتی به نادی یعنی انجمن محفل آن گروه رسیدی به آنها بگو فی نادیكم المنكر» نادی یعنی مجلس منتدی هم یعنی همان محفل حتی تأتی نادی بنی فلان فاذا قدمت فانزل بمائهم من غیر ان تخالط ابیاتهم» در خانه‌هایشان نرو همان كنار چشمه و كنار نهر و رودخانه آنجاها بنشین بعد اعلام بكن وقتی كه رفتی آنها اگر آمادگی را اعلام كردند برو مال اینها را به دو قسمت تقسیم بكن هر قسمت را كه خود آنها خواستند بپذیرند تو قبول بكن مثلاً تو 10 تا گوسفند از این رمه طلب داری این رمه 1000 گوسفند دارد اول اینها را به دو تا 500 تا تقسیم بكن هركدام را كه آنها قبول كردند قبول بكنند آن 500 تا را كه اینها قبول كردند علی حده در اختیارشان قرار بده آن وقت این 500 تا را هم به دو قسمت تقسیم بكن دوتا 250 تا هركدام را اینها قبول كردند تو حرف نزن آن 250 را هم تقسیم بكن تا برسد به دو تا 10 كه یك 10 تا سهم توست آن 10 تای دیگر سهم اینها یعنی 490 تا مال اینهاست 10 تا مال تو اما همین طور قدم به قدم حق انتخاب را به اینها بده از آن طرف به اینها می‌فرماید ﴿لَنْ تَنالُوا الْبِرَّ حَتّی تُنْفِقُوا مِمّا تُحِبُّونَ﴾ از این طرف به مأمور جمع زكوات دستور می‌دهد كه حق انتخاب را به اینها بده فشار نیاور به مردم ممكن است تو مال خوب را از اینها بگیری آنها حرف نزنند اما نه تو به مقامی رسیدند نه آنها به مقامی بار یافتند بگذار آنها با دست خود از آن محبوبشان بگذرند ﴿وَ مَنْ یُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ﴾ بشود وگرنه ممكن است بخشی از مسائل مالی با برنامه زودگذر حل بشود ولی نه آن برنامه‌های اساسی حل می‌شود و نه اینها به آن مقام ابرار راه پیدا می‌كنند روایات فراوانی است كه در این باب مرحوم صاحب وسائل نقل كرده است.

فایل صوتی و متنی ۱۸۷ سوره مبارکه آل عمران