گوشه‌ای از تفسیر آیت الله جوادی آملی ۶۱: سایر كارهای خیر در برابر امر به معروف مثل نم است نسبت به یم و دریا خب اگر كسی بخواهد به همه اعمال برّ برسد تا صحرا دل باشد در كارهای خیر مهمترین بخش‌اش امربه معروف و نهی از منكر است و اگر كسی همه این بخشها را ترك كرد در بین زنده‌ها مرده است چه اینكه شهید (رضوان الله علیه) در بین مرده‌ها زنده است

به نام خدا

در كلمات قصار در بحث جهاد و امر به معروف و نهی از منكر شماره 374 از كلمات قصار فرمود منكِر منكرَ كسی كه منكَر را انكار می‌كند و امر به معروف و نهی از منكر را اعمال می‌كند و دیگران ترك می‌كنند اینها چند گروه‌اند فَمِنْهُمُ الْمُنْكِرُ لِلْمُنْكَرِ بِیَدِهِ وَ لِسَانِهِ وَ قَلْبِهِ» كه از سه جهت با منكَر مبارزه می‌كنند فَذلِكَ الْمُسْتَكْمِلُ لِخِصَالِ الْخَیْرِ» این گروه اول‌اند كه ممتازند طبقه دوم كسانی‌اند كه الْمُنْكِرُ بِلِسَانِهِ وَ قَلْبِهِ» اما وَ التَّارِكُ بِیَدِهِ، فَذَلِكَ مُتَمَسِّكٌ بِخَصْلَتَیْنِ مِنْ خِصَالِ الْخَیْرِ وَ مُضَیِّعٌ خَصْلَةً» این یكی را كه انكار با دست است او را تضییع كرده طبقه سوم كسانی‌اند كه وَ مِنْهُمُ الْمُنْكِرُ بِقَلْبِهِ وَالتَّارِكُ بِیَدِهِ وَ لِسَانِهِ، فَذلِكَ الَّذِی ضَیَّعَ أَشْرَفَ الْخَصْلَتَیْنِ» یعنی امر به معروف و نهی از منكر لسانی و یدی را رها كرده فقط قلباً منزجر است وَ تَمَسَّكَ بِوَاحِدَةٍ» و از همه این سه گروه گذشته كسانی‌اند كه امر به معروف و نهی از منكر را در هر سه مرحله ترك می‌كنند وَ مِنْهُمْ تَارِكٌ لِإِنْكَارِ الْمُنْكَرِ بِلِسَانِهِ وَ قَلْبِهِ وَ یَدِهِ، فَذلِكَ مَیِّتُ الْأَحْیَاءِ» او در بین زنده‌ها به سر می‌برد ولی مرده است این میت الاحیاء درباره عالم بی عمل هم تطبیق شده است كه آن در یك خطبه دیگری است كه آن را هم می‌خوانیم بعد فرمود وَ مَا أَعْمَالُ الْبِرِّ كُلُّهَا وَ الْجِهَادُ فِی سَبِیلِ اللَّهِ، عِنْدَ الْأَمْرِ بِالْمَعْرُوفِ وَالنَّهْیِ عَنِ الْمُنْكَرِ، إِلاَّ كَنَفْثَةٍ فِی بَحْرٍ لُجِّیٍّ» سایر كارهای خیر در برابر امر به معروف مثل نم است نسبت به یم و دریا خب اگر كسی بخواهد به همه اعمال برّ برسد تا صحرا دل باشد در كارهای خیر مهمترین بخش‌اش امربه معروف و نهی از منكر است و اگر كسی همه این بخشها را ترك كرد در بین زنده‌ها مرده است چه اینكه شهید (رضوان الله علیه) در بین مرده‌ها زنده است بخش دیگری از خطبه‌های حضرت عالم بی عمل را كه فتنه انگیز است آن را هم میت الاحیاء می‌داند در خطبه 87 كه اوصاف متقین و فاسقین و امثال ذلك را بیان می‌كند می‌فرماید وَ آخَرُ قَدْ تَسَمَّی عَالِماً وَ لَیْسَ بِه» و عالم نامیده شد ولی عالم نیست فَاقْتَبَسَ جَهَائِلَ مِنْ جُهَّالٍ، وَ أضَالِیلَ مِنْ ضُلاَّلٍ» دامی برای توده عوام پهن كرد آن‌گاه در ذیل‌اش فرمود فَالصُّورَةُ صُورَةُ إِنْسَانٍ، وَ الْقَلْبُ قَلْبُ حَیَوَانٍ،لاَ یَعْرِفُ بَابَ الْهُدَی فَیَتَّبِعَهُ، وَ لاَ بَابَ الْعَمَی فَیَصُدَّ عَنْهُ. وَ ذلِكَ مَیِّتُ الْأَحْیَاءِ» علی ‌ای حال اینها یا دو گروه‌اند یا یك گروه میت الاحیاء‌اند پس بهترین نمونه برای رسیدن به او همان امر به معروف و نهی از منكر است كه به نوبه خود انفاق عرض است گاهی انفاق مال است و گاهی هم انفاق جان.

فایل صوتی و متنی ۱۸۷ سوره مبارکه آل عمران